Stress is de oorzaak van reactiviteit
Wat is reactief gedrag eigenlijk?
Wanneer ik zeg: ‘Een reactieve hond is een hond die al blaffend en grommend of zelfs vechtend over straat gaat,’ weet je vast meteen wat ik bedoel. Reactieve honden reageren direct en vaak heftig op de prikkels in hun omgeving.
Waarom reageert een hond op deze manier
Vaak wordt er over een hond die dit gedrag vertoont gezegd dat hij dominant is of wil laten weten dat deze straat, dit bos of dit park van hem is. Maar honden die dit gedrag vertonen zijn helemaal niet zo zeker van zichzelf; hun gedrag is eerder een uiting van stress.
Afhankelijk van de mate waarin de hond de andere hond of mens als bedreiging ervaart en afhankelijk van zijn ervaringen in het verleden zal reactief gedrag in meerdere of mindere mate getoond worden. De hond heeft angst ontwikkeld voor (sommige) honden of mensen en wanneer ze zijn kant op komen of zelfs contact maken, levert hem dat stress op. Wanneer een hond in zijn dagelijks leven veel dingen meemaakt die stressvol voor hem zijn, kun je je voorstellen dat zijn gedrag steeds reactiever wordt.
Ieder dier voelt zich onzeker of angstig als hij pijn heeft. Wanneer je hond plotseling reactief gedrag gaat vertonen, is het als eerste zaak hem door een arts te laten onderzoeken.
Het verschil tussen communicatie en reactief gedrag
Wij mensen hebben de neiging te denken dat honden het altijd leuk vinden om met andere honden contact te hebben, maar er zijn honden die onverdraagzaamheid tonen naar andere honden of een grote persoonlijke ruimte nodig hebben.
Ik heb hier veel over kunnen leren van Kuviak, een Alaskan Malamute met wie ik tien jaar lang mijn leven deelde. Hij was een oertype hond. Dit soort honden staat nog dicht bij de natuur en zijn zeer conflictvermijdend. Wanneer andere honden te direct naderen, zal een hond van het oertype eerder reageren met een grom dan een gemiddelde gezelschapshond.
Zolang de hond niet gestrest raakt door de situatie is dit gedrag gewoon een vorm van communicatie. Er is dus wel degelijk verschil in honden die reageren vanuit stress en honden die gewoon communiceren, waarbij blaffen en/of grommen afstand vergrotende signalen zijn. Hierbij speelt wel wat stress, maar is het nog te handelen voor de hond. Hij is zich nog bewust van wat hij doet.
Niet alle honden voelen zich comfortabel bij interactie met onbekende honden of mensen. En dat is heel normaal!
Wanneer spreken we over reactiviteit
Meestal gaat het om een heftige reactie op andere honden of mensen. We spreken over reactiviteit, wanneer de hond bij het zien of de benadering van een andere hond of mens DIRECT in dit gedrag schiet. Hij is hier dan meestal niet meer zo makkelijk uit te halen. De hond heeft veel stress en het overlevingsmechanisme schiet in de fight, freeze or flight (vechten, bevriezen of vluchten) modus. Dit is een reactieve reactie.
Hoe kun je jouw hond het best helpen
Wanneer honden dit gedrag nadrukkelijk vertonen, wordt er vaak een training gestart. Alleen met training ontwikkelt een hond nog geen sociaalvaardig gedrag. Met traditionele trainingsmethoden kunnen de problemen van reactief gedrag dus niet werkelijk worden opgelost. Het gaat hier om het scheppen van een veilig gevoel. Het gaat erom de onderliggende emoties als angst of onzekerheid te onderkennen. Hier aan werken zal de hond echt helpen.
Je zult jouw hond dus zo moeten begeleiden dat hij zich veilig voelt. Dit kan door in eerste instantie juist een grote afstand te houden van andere honden of mensen. Ook dien je te moeilijke situaties voorlopig te vermijden. De hond moet eerst gaan ervaren dat de situatie of omgeving veilig is en van daaruit kun je zijn vertrouwen pas op gaan bouwen door stap voor stap de afstand te verkleinen en moeilijkere situaties op te zoeken. Hierbij dien je altijd rekening te houden met wat de hond aankan.
Reageert jouw hond bijvoorbeeld vooral sterk op andere honden, ga dan niet met hem in een druk losloopgebied wandelen. Je zult hem moeten begeleiden zodat hij zelf ontspannen kan blijven bij het zien van een hond op voldoende afstand, alleen dan kan hij leren. Pas wanneer je merkt dat je hond in makkelijkere situaties weer ontspannen reageert, kun je een volgende stap nemen in het proces van leren omgaan met andere honden. Voor de veiligheid moet dit onder gecontroleerde omstandigheden gebeuren. Bijvoorbeeld tijdens een sociale wandeling of individuele begeleiding.
Werken aan de onderliggende emotie zal het gedrag echt veranderen
Wanneer je beseft wat reactiviteit is en hoe het ontstaat, kun je eraan gaan werken. Als je dit stapje voor stapje opbouwt, krijgt je hond steeds meer zelfvertrouwen. Hij wordt stabieler en je zult merken dat hij, wanneer hij stabiel is, best makkelijker een stootje kan hebben, mocht zich een situatie voordoen die voorheen bedreigend voor hem was.
Bij reactiviteit is het dus veel efficiënter om te werken aan de emotie en de algemene ontwikkeling van de hond, dan om te gaan trainen op gewenst gedrag, waarbij je de hond alleen een trucje zoals volgen of aankijken leert. Hij heeft hierin niet zelf een keus gemaakt. De kans dat de onderliggende emotie daarbij niet verandert is groot. Dit is het geval met honden waarvan men zegt, als ze opeens toch gaan vechten: ‘Het ging al zo lang goed’. Onder de oppervlakte is er dan veel stress opgebouwd, wat er ogenschijnlijk als uit het niets uitkomt.
Heb jij een reactieve hond? Hoe ga je hiermee om? Deel je verhaal in het reactieveld hieronder. Door ervaringen te delen wordt dit artikel steeds waardevoller.
Meer begrijpen over je hond? Op 1 april geef ik “Het Ideale Hondenbaas Seminar”, klik hier om je aan te melden.
PS. DEEL dit artikel s.v.p. met jouw netwerk, door op de Tweet, Like, Share of Linkedin knoppen hieronder te klikken, zodat ook de mensen in jouw netwerk ervan kunnen profiteren.